Theo thống kê của Công an tỉnh Phú Thọ, từ năm 2017 đến nay, trên địa bàn đã xảy ra 31 vụ án giết người trong tổng số 861 vụ phạm pháp hình sự (chiếm 3,6%). Đặc biệt, năm 2018 trên địa bàn Phú Thọ xảy ra 11 vụ án giết người, khởi tố 12 bị can. Đáng lưu ý, nhiều vụ đối tượng sử dụng công cụ, phương tiện gây án với thủ đoạn có tính chất dã man, tàn bạo, gây tâm lý hoang mang, lo lắng trong nhân dân. Đặc biệt, qua khảo sát nhân thân đối tượng phạm tội cho thấy, phần lớn đối tượng thực hiện tội phạm là nam giới (chiếm gần 90 %); độ tuổi từ 18 - 35 (chiếm 47,3%); từ 36 – 50 (chiếm 31,6%) và 7,9% ở độ tuổi chưa thành niên; trình độ học vấn chủ yếu là trung học cơ sở, trung học phổ thông và thường không có nghề nghiệp, chưa có tiền án, tiền sự. Nguyên nhân dẫn đến tội phạm trên được xác định chủ yếu là do mâu thuẫn trong nội bộ gia đình và nguyên nhân xã hội. Trong số 31 vụ có tới 19 vụ giết người thân trong gia đình (chiếm 61,3%) và 12 vụ do nguyên nhân xã hội (chiếm 38,7%). Đánh giá của cơ quan điều tra, phần lớn các đối tượng gây án sau khi đã sử dụng rượu bia, nên từ những mâu thuẫn ban đầu tưởng rất đơn giản nhưng đã dẫn đến những hậu quả thương tâm. Một số đối tượng do quá bế tắc trong tư tưởng nên sau khi thực hiện hành vi giết người đã tự sát. Điển hình như vụ em vợ giết anh rể xảy ra ngày 18/2/2018 tại xã Xuân Áng, huyện Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ. Nguyên nhân ban đầu được xác định là do bất đồng quan điểm giữa vợ chồng  anh Nguyễn Văn Thủy, sinh năm 1976 và chị Trần Thị Khánh Hoàn, sinh năm 1980, ở khu 4, xã Xuân Áng, huyện Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ, dẫn đến xô xát. Khi trong người đang có men rượu, nghe tin chị gái bị anh rể đánh, Trần Văn Hoan, sinh năm 1983, ở cùng khu đã đến để can ngăn. Trong lúc nóng giận, không làm chủ được hành động, Hoan đã rút con dao thủ sẵn ở trong người đâm một nhát vào lưng của anh Thủy khiến anh Thủy tử vong trên đường đi cấp cứu. Cũng xuất phát từ mâu thuẫn trong quan hệ vợ chồng, Nguyễn Hữu Đường, sinh năm 1987, ở xã Thạch Sơn, huyện Lâm Thao đã dùng gối bịt kín đường thở để sát hại vợ là chị Trần Thị Hồng, sinh năm 1991, ở xã Thạch Sơn, huyện Lâm Thao. Sau khi gây án, kẻ thủ ác dùng thuốc diệt cỏ để tự kết liễu đời mình nhưng không thành. Không chỉ có chồng ra tay sát hại vợ, bi kịch hơn, có gia đình không những vợ nuôi hận giết chồng, còn lôi kéo cả con trai tiếp tay giết bố. Đó là trường hợp Hoàng Thị Lập, sinh năm 1979, ở xã Tứ Xã, huyện Lâm Thao. Do mâu thuẫn vợ chồng tích tụ lâu ngày, uất ức vì Tuấn hay đánh chửi và đối xử không tốt với các thành viên trong gia đình nên Lập đã cùng con trai dùng khăn len siết cổ chồng là anh Khổng Văn Tuấn dẫn đến tử vong…

                                                                                  
                                               Đối tượng Nguyễn Hữu Đường trong vụ án giết vợ xảy ra ở huyện Yên Lập

           Nguyên nhân trực tiếp của các vụ án giết người đã được cơ quan chức năng phân tích làm rõ. Tuy nhiên, xét trên bình diện xã hội, có một nguyên nhân không thể không kể đến đó là sự thờ ơ, thiếu trách nhiệm của chính quyền cơ sở và các ban, ngành, đoàn thể trong việc phát hiện và giải quyết những mâu thuẫn nhỏ từ khu dân cư.  Bởi không ít vụ án, mâu thuẫn đã diễn ra trong thời gian dài nhưng chính quyền địa phương và các ban, ngành, đoàn thể không có biện pháp ngăn chặn, để cho mâu thuẫn này tích tụ, âm ỉ chờ cơ hội bùng phát. Đặc biệt, sự thiếu quan tâm và thái độ vô cảm của chính những người thân trong gia đình, của hàng xóm, láng giềng theo kiểu "việc nhà ai, người nấy lo", "đèn nhà ai, nhà nấy rạng" là nguyên nhân gián tiếp của các vụ án giết người trên. Ví dụ, vụ án giết chồng tại xã Tứ Xã, huyện Lâm Thao, mặc dù mâu thuẫn của 2 vợ chồng chị Lập được tích tụ trong thời gian dài khiến cho một người phụ nữ sẵn sàng tước đoạt mạng sống của người chồng bao năm đầu gối tay ấp. Khi hậu qủa đau lòng xảy ra, qua tìm hiểu từ những người xung quanh và nhất là 11 anh chị em của nạn nhân đều không hề biết những đợt “sóng ngầm” đã hình thành trong gia đình chị Lập, anh Tuấn từ bao lâu nay.
          Thực trạng tội phạm giết người đang gióng lên hồi chuông báo động, cần sự chung tay vào cuộc của các ban, ngành, đoàn thể và toàn xã hội. Để hạn chế tội phạm giết người trên địa bàn tỉnh, bên cạnh sự nỗ lực cố gắng của lực lượng công an trong công tác nắm tình hình phát hiện kịp thời những dấu hiệu tội phạm để có biện pháp chủ động phòng ngừa thì đòi hỏi các ban, ngành, đoàn thể và nhân dân phải tham gia một cách tích cực vào công tác phòng ngừa, ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật, hạn chế, giải quyết tốt nguyên nhân là điều kiện phát sinh tội phạm giết người. Các ban, ngành, đoàn thể, cơ quan thông tin đại chúng cùng với mỗi thành viên tích cực trong gia đình cần đẩy mạnh tuyên truyền về giá trị đạo đức truyền thống gia đình, xóm làng, đạo lý dân tộc... từ đó định hướng xây dựng, hình thành nhân cách đúng đắn, ứng xử phù hợp đạo đức truyền thống của người Việt Nam; phản bác, lên án mạnh mẽ những người có hành vi ứng xử thiếu văn hóa, vi phạm pháp luật. Cùng với đó, các ban, ngành, đoàn thể cần đổi mới hình thức tuyên truyền đa dạng, phong phú, phù hợp với các quy định của pháp luật, trong đó lựa chọn những nội dung liên quan đến quyền lợi, trách nhiệm của công dân trong cuộc sống, sinh hoạt hàng ngày như: giải quyết tranh chấp dân sự về kinh tế, đất đai, giải quyết mâu thuẫn hôn nhân và gia đình, trách nhiệm hình sự của công dân... Từ đó, các thành viên trong xã hội cần nâng cao nhận thức, ứng xử phù hợp hơn, nâng cao trách nhiệm phòng ngừa tội phạm. Các tổ chức tự quản như Ban an ninh trật tự, tổ liên gia tự quản tại khu dân cư cần phát huy vai trò xung kích trong công tác hòa giải mâu thuẫn trong nhân dân, không để mâu thuẫn nhỏ âm ỉ, kéo dài phát sinh thành tội phạm. Một điều không thể không đề cập đến trong các vụ án giết người xảy ra trên địa bàn tỉnh Phú Thọ thời gian qua là ngoài thói hành xử côn đồ của đối tượng gây án thì việc sử dụng rượu bia, chất kích thích thường xuyên khiến các hung thủ không kiểm soát được bản thân dẫn đến hành vi giết người cũng là một nguyên nhân chủ yếu. Do vậy, để phòng tránh tối đa ảnh hưởng tiêu cực của rượu bia, chất kích thích đến con người và xã hội, cơ quan quản lý cần có những công cụ pháp lý nhằm kiểm soát chặt chẽ, hiệu quả việc sản xuất, buôn bán và sử dụng rượu bia như giới hạn độ tuổi được phép mua rượu bia, tăng thuế nhằm nâng giá rượu bia, xử phạt nghiêm khắc hành vi khuyến khích, quảng cáo sử dụng rượu bia. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất vẫn là mỗi thành viên trong xã hội cần xây dựng cho mình ý thức sống và làm việc theo pháp luật, xây dựng cho bản thân có lối sống lành mạnh, tích cực tham gia các hoạt động xã hội nhằm nâng cao tinh thần đoàn kết gắn bó giữa các cá nhân với cá nhân, giữa cá nhân với cộng đồng, qua đó hạn chế mâu thuẫn dẫn đến hành vi phạm tội. Trong trường hợp mâu thuẫn khó giải quyết cần nhờ đến sự can thiệp của pháp luật, tuyệt đối không dùng bạo lực để “giải quyết” mâu thuẫn. Làm tốt những điều trên sẽ góp phần hạn chế nguyên nhân phát sinh tội phạm giết người đang diễn biến phức tạp trong tình hình hiện nay.

                                                                               
                                                               Thực nghiệm điều tra vụ giết người ở xã Phúc Khánh, huyện Yên Lập

             Quá trình điều tra các vụ án giết người xảy ra trên địa bàn tỉnh Phú Thọ trong thời gian qua, Công an tỉnh Phú Thọ rút ra một số kinh nghiệm như sau:
          Một là: Trong quá trình điều tra các vụ án giết người, công tác lãnh đạo, chỉ huy giữ vai trò quyết định. Yêu cầu của công tác lãnh đạo, chỉ huy phải được tiến hành thường xuyên, kịp thời và sát hợp với tình hình thực tế. Thủ trưởng Cơ quan điều tra, lãnh đạo đơn vị luôn chỉ đạo sát sao, đúng hướng, để kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, định hướng đúng cho công tác điều tra, đồng thời thường xuyên nghe báo cáo và chỉ đạo hằng ngày, hằng tuần. Lực lượng tham gia điều tra thực hiện nghiêm túc ý kiến chỉ đạo của Ban Giám đốc, lãnh đạo chỉ huy, việc điều tra được tiến hành theo kế hoạch đề ra.
         Hai là: Cần tập trung huy động kịp thời các lực lượng, phương tiện, nhanh chóng tiến hành công tác điều tra tại hiện trường, tạo cơ sở để triển khai các biện pháp công tác nghiệp vụ. Ngay sau khi nhận được tin báo cần nhanh chóng triển khai lực lượng, tổ chức công tác bảo vệ hiện trường, khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi tỉ mỉ, thu thập, bảo quản dấu vết, vật chứng khách quan, cẩn thận phục vụ công tác nhận định, đánh giá tình hình vụ án đúng hướng, kịp thời đưa ra các biện pháp nghiệp vụ tiếp theo phù hợp và có hiệu quả.
         Ba là: Công tác nắm tình hình, nhận định và đánh giá tình hình phải tập trung được trí tuệ của lãnh đạo, điều tra viên, trinh sát viên, cán bộ điều tra và phải đưa ra được quyết sách kịp thời, khẩn trương, chính xác phù hợp với thực tế khách quan, với bản chất sự việc để đi đúng hướng điều tra. Việc đánh giá, nhận định tài liệu xác minh cần thận trọng, tỉ mỉ, chính xác, tránh việc bám vào nội dung tài liệu xác minh không chính xác để nhận định, đánh giá làm sai lệch hướng điều tra vụ án.
         Bốn là: Điều tra viên, trinh sát viên, cán bộ điều tra được phân công tiến hành điều tra, xác minh, thu thập tài liệu chứng cứ phải nêu cao tinh thần trách nhiệm, ý thức tấn công tội phạm liên tục. Quá trình đấu tranh với đối tượng phải áp dụng chiến thuật hợp lý, nắm được diễn biến tâm lý, tư tưởng, tình cảm của đối tượng mới đạt hiệu quả.
         Năm là: Trong quá trình điều tra cần huy động tối đa lực lượng tham gia, phân công rõ người, rõ việc và thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, đồng thời phải làm tốt công tác phối hợp với các đơn vị nghiệp vụ Bộ Công an, Công an các tỉnh, thành phố. Sử dụng các biện pháp nghiệp vụ cần đồng bộ, chặt chẽ, hỗ trợ kịp thời cho nhau. Sự phối hợp giữa các lực lượng tham gia phải hợp lý, không chồng chéo thì mới đạt hiệu quả cao, không gây lãng phí thời gian, công sức và tiền bạc.
        Sáu là: Làm tốt công tác phát động quần chúng cung cấp thông tin liên quan đến tội phạm, như: Thông tin về nguyên nhân gây án, đặc điểm đối tượng gây án, mối quan hệ mâu thuẫn của bị hại dẫn đến xảy ra vụ án; cách thức vận động người dân cung cấp thông tin liên quan đến vụ án và cung cấp số điện thoại đường dây nóng và bố trí lực lượng thường xuyên tiếp nhận thông tin./.
 
                                                                                                                                                                     Hồng Minh