Sáng 05/6/2025, tiếp tục Chương trình phiên họp thứ 46, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân. Thượng tướng Trần Quang Phương, Uỷ viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội điều hành phiên họp.


Dự phiên họp có các đồng chí lãnh đạo Quốc hội; các Ủy viên Uỷ ban Thường vụ Quốc hội; đại diện các cơ quan, đơn vị chức năng. Thượng tướng Lê Quốc Hùng, Uỷ viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Công an đại diện Bộ Công an dự, báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến đại biểu.

Quy định hành vi cấm phù hợp hơn, nhận diện rõ hơn

Phát biểu tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan cho rằng, về quy định mua, bán dữ liệu cá nhân, trừ trường hợp luật có quy định khác tại Điều 7 cần cân nhắc điều chỉnh cho phù hợp, vừa bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật, vừa có độ mở nhất định cho sự phát triển kinh tế số.
Theo Phó Chủ tịch Quốc hội, thực tiễn cho thấy, dữ liệu được khai thác để tạo ra giá trị thông qua các mô hình hợp pháp, với sự đồng ý của chủ thể dữ liệu. Vì vậy, có thể làm rõ hơn, diễn giải chi tiết hơn về sự khác biệt, các quy định liên quan đến mua, bán trái phép dữ liệu cá nhân và chuyển giao hợp pháp dữ liệu cá nhân để có thể áp dụng luật một cách thống nhất.
"Điều 17 dự thảo Luật cũng đã quy định về chuyển giao dữ liệu cá nhân hợp pháp nên trong cách thể hiện quy định về các hành vi bị cấm có thể điều chỉnh theo hướng phù hợp, nhận diện rõ hơn" - Phó Chủ tịch Quốc hội lưu ý.
Cùng quan điểm trên, tham gia ý kiến tại phiên họp, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Trường Giang cho rằng, quy định mua, bán dữ liệu cá nhân, trừ trường hợp luật có quy định khác tại Điều 7 còn chung chung, chưa dự tính được hết các trường hợp trong giao dịch dân sự. Ví dụ các chủ thể tham gia giao dịch có thể thực hiện các hành vi để lách luật bằng các giao dịch có lợi ích như tạm cho trao đổi, mượn... Vì vậy cần làm rõ hơn quy định này trong dự thảo Luật.


Dự thảo luật đã cập nhật hiện tại đảm bảo bao quát toàn diện quy định của pháp luật

Phát biểu tiếp thu giải trình ý kiến đại biểu, Thứ trưởng Lê Quốc Hùng cho biết, Chính phủ đã phối hợp với các uỷ ban của Quốc hội nghiên cứu tiếp thu, giải trình các ý kiến thảo luận của đại biểu Quốc hội và đã chỉnh lý lại dự thảo cập nhật hiện tại đảm bảo bao quát toàn diện quy định của pháp luật về lĩnh vực này. “Các nội dung các đại biểu Quốc hội cho ý kiến, Chính phủ nhận thấy có nhiều ý kiến xác đáng dưới góc nhìn khác nhau cả về lý luận và thực tiễn” - Thứ trưởng Lê Quốc Hùng khẳng định.
Báo cáo làm rõ thêm một số vấn đề cơ bản, Thứ trưởng Lê Quốc Hùng cho biết, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân cần thiết thông qua tại Kỳ họp thứ 9 theo thủ tục rút gọn vì hiện nay trong bối cảnh chuyển đổi số ngày càng sâu rộng, dữ liệu cá nhân ngày càng có nguy cơ bị xâm phạm, ảnh hưởng đến quyền lợi, lợi ích hợp pháp của con người. “Do đó, mục tiêu của Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân là phải ngăn chặn, xử lý các vấn đề xâm phạm dữ liệu cá nhân đang diễn ra hết sức phổ biến và ngày càng nghiêm trọng, uy hiếp an ninh quốc gia và quyền con người” - Thứ trưởng Lê Quốc Hùng nhấn mạnh và cho biết, dự thảo lần này đã điều chỉnh một số quy định theo đúng nguyên tắc giao Chính phủ quy định chi tiết để đảm bảo tính khả thi, phù hợp với sự thay đổi của công nghệ và sự đa dạng của hoạt động xử lý dữ liệu nhưng cũng tránh trường hợp tạo ra luật khung, luật ống.

Việc bảo vệ dữ liệu cá nhân cả trên môi trường truyền thống và môi trường mạng, theo Thứ trưởng Lê Quốc Hùng vì quá trình thu thập, xử lý dữ liệu thì chuyển tải liên tục từ môi trường truyền thống sang môi trường điện tử và ngược lại và hai môi trường này giao thoa thường xuyên nên nếu chỉ quy định môi trường điện tử thì sẽ tạo ra khoảng trống pháp lý, tạo kẽ hở để kẻ xấu xâm phạm dữ liệu cá nhân nên Chính phủ đã quy định bảo vệ trên cả 2 môi trường này.  

Theo Thứ trưởng Lê Quốc Hùng, so với Nghị định 13/2023 của của Chính phủ, luật lần này đã bổ sung quy định bảo vệ dữ liệu cá nhân trong một số lĩnh vực quan trọng như: tài chính, ngân hàng, y tế, thương mại điện tử, mạng xã hội, trí tuệ nhân tạo, truyền thông; ứng dụng công nghệ mới như xử lý dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo, điện toán đám mây…; xử lý dữ liệu cá nhân đặc thù, nhạy cảm như dữ liệu sinh trắc học… Đây là những nội dung quan trọng thể hiện sự theo sát thực tiễn phát triển đột phá của khoa học, công nghệ, đồng thời có tính dự báo toàn diện, bao trùm, phù hợp với pháp luật và thông lệ quốc tế.

Cấm cho người khác sử dụng dữ liệu cá nhân của mình để thực hiện hành vi trái pháp luật
Về quy định cấm mua bán dữ liệu cá nhân, Thứ trưởng Lê Quốc Hùng cho biết, xét trong bối cảnh chuyển đổi số, khai phá tiềm năng của dữ liệu, Chính phủ thấy rằng, dữ liệu cá nhân là nguồn tư liệu sản xuất quan trọng nhưng cần được sử dụng hợp lý, hiệu quả, phù hợp với nguyên tắc bảo vệ quyền con người, quyền công dân, do đó dự thảo Luật đã bổ sung khái niệm Khử nhận dạng dữ liệu cá nhân. Theo đó, dữ liệu cá nhân sau khi được khử nhận dạng sẽ không còn là dữ liệu cá nhân và được mua bán theo quy định của pháp luật.
Về nội dung quy định cấm mua bán dữ liệu cá nhân trừ trường hợp pháp luật có quy định khác, Thứ trưởng Lê Quốc Hùng cho biết, quy định này dựa trên tình hình thực tiễn vì dữ liệu cá nhân gắn liền với quyền con người, quyền nhân thân, quyền riêng tư nên không thể coi là hàng hoá thông thường mà là một loại tài nguyên, tài sản đặc biệt, yêu cầu sử dụng phải đi đôi với bảo vệ nghiêm ngặt nhất. “Nếu cho phép mua bán dữ liệu cá nhân thì đồng nghĩa với mua bán con người, mua bán quyền con người, quyền định đoạt thông tin cá nhân của người khác. Quan điểm cấm mua bán dữ liệu cá nhân phù hợp với thông lệ quốc tế và quy định của các nước để bảo vệ dữ liệu cá nhân, ưu tiên phát triển đi đôi với bảo vệ quyền lợi” - Thứ trưởng Lê Quốc Hùng nhấn mạnh.


Bên cạnh đó, Thứ trưởng Lê Quốc Hùng cũng chia sẻ, qua các vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản quy mô lớn mà lực lượng Công an khám phá thì tình trạng lộ, lọt, mua bán dữ liệu cá nhân là nguyên nhân chính để hình thành những “chợ đen” về dữ liệu cá nhân. Nguồn thu thập dữ liệu cá nhân trái phép có thể đến từ hoạt động tấn công, chiếm đoạt, mua bán, chuyển giao trái phép hoặc sử dụng công nghệ cao chiếm đoạt dữ liệu cá nhân để phục vụ mục đích bất hợp pháp. Vì vậy, để tạo sự phân định rõ ràng, tránh việc lách luật, dự thảo Luật đã bổ sung quy định cấm sử dụng dữ liệu cá nhân của người khác, cho người khác sử dụng dữ liệu cá nhân của mình để thực hiện hành vi trái pháp luật.

Giải trình về mức phạt 5% doanh thu đối với hành vi chuyển dữ liệu cá nhân xuyên biên giới mà các đại biểu quan tâm, Thứ trưởng Lê Quốc Hùng cho rằng, do tính chất, hậu quả rất nghiêm trọng về hành vi vi phạm nên cần quy định mức phạt cao hơn để đảm bảo tính răn đe đối với các doanh nghiệp lớn, đặc biệt là tập đoàn đa quốc gia, tập đoàn có doanh thu hàng ngàn tỷ đồng. “Nếu phạt quá nhẹ thì các doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp xuyên biên giới này sẽ sẵn sàng vi phạm để chuyển giao dữ liệu cá nhân xuyên biên giới nhằm thu lại khoản thu nhập khổng lồ” - Thứ trưởng Lê Quốc Hùng nhấn mạnh và cho biết, nhiều quốc gia cũng quy định rất cao đối với hành vi này, cũng theo phần trăm doanh thu, có vụ đã xử phạt đến hơn 500 tỷ đồng.
Đối với hành vi mua bán dữ liệu cá nhân thì có thể phạt đến 10 lần số tiền thu được từ hành vi vi phạm. Trường hợp không có khoản thu trái pháp luật hoặc mức phạt tính theo khoản thu trái pháp luật thấp hơn mức phạt tối đa thì mức phạt tối đa sẽ là 3 tỷ đồng. Bổ sung quy định xử phạt đối với cá nhân vi phạm thì mức phạt tiền tối đa bằng ½ mức phạt đối với tổ chức.

Thứ trưởng Lê Quốc Hùng cũng cho biết, để tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp, Chính phủ đã cắt giảm nhiều thủ tục hành chính trong lĩnh vực này.